چگونه و به چه روشی محاسن کلام اهل بیت(علیهم السلام) را در جامعه می‌توان انتشار داد؟
با عرض سلام و احترام و تشکر از پرسش شما که حاکی از دغدغه شما نسبت به وظیفه سنگین یک شیعه دارد. پرسش شما دوست محترم در واقع به وظیفه اصلی هر شیعه اشاره دارد، که عبارت است از ترویج گفتار و رفتار اهل بیت علیهم السلام، به عنوان راهبران دین اسلام؛ و به عبارت دیگر می توان گفت پاسخ به این پرسش در واقع باید روشن کننده وظیفه شیعیان به عنوان مبلغان تشیع، باشد؛ که حضرت امیر علیه السلام در اهمیت چنین مطلبی فرمودند: «من کان من شیعتنا عالما بشریعتنا فاخرج ضعفاء شیعتنا من ظلمة جهلهم الی نور العلم الذی حبوناه به، جاء یوم القیامة و علی راسه تاج من نور یضی ء لاهل جمیع العرصات »( بحار، ج 2، ص 2 )
هر کس از شیعیان ما که به دین ما آگاه باشد و ضعیفان از شیعیان ما را از تاریکی جهل برهاند و به روشنایی علمی که بدو بخشیده ایم درآورد، در حالی وارد محشر می شود که بر تارکش تاجی از نور است و همه اهل محشر را روشنی می بخشد .
کسانی که خود را مسؤول ترویج افکار و در یک کلام محاسن اهل بیت علیهم السلام می دانند، باید شرایطی را داشته باشند که با رعایت این شرایط، می توان محاسن ایشان را در جامعه پیاده کرد و امید به اشاعه آن ها در جامعه را داشت.  در حقیقت نحوه ترویج محاسن کلام اهل بیت، به نوع رفتار و گفتار شیعیان و مبلغین آن کلام بستگی دارد، و به همین خاطر در ادامه به ویژگی های یک مروج و مبلغ خوب اشاره کرده و در پایان به نکته مهمی اشاره می نماییم.

ویژگی های فردی یک مبلغ:
1- ایمان به خدا :
یکی از مهمترین شاخصه یک شیعه واقعی، ایمان به خدای یگانه و باورمندی به معاد و حقانیت ولایت اهل بیت ع است. این باورمندی و ایمان است که به او انرژی حرکت می دهد و او را از هر غم و اندوهی رهایی بخشیده و محبت او را در دلهای مخلوقات، جای می دهد.
2- ایمان به هدف :
انسانی که نیل به هدف را در سر می پروراند در پرتو ایمان ، سختیها و مرارت‌ها را آسان می شمرد. گاه برای عشق به هدف، از هستی ساقط می شود و جان و مال خود را فدا می کند. ( جعفر سبحانی ، رمز پیروزی مردان بزرگ ، ص 28 ) تحقق محاسن کلام اهل بیت علیهم السلام در جامعه، به عنوان جانشینان برحق پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم، نیز یکی از اهداف والا به حساب می آید.
3- علم و عمل :
کسی که خود را مروج کلام اهل بیت عصمت و طهارت می داند، باید با علم به کلام ایشان سخن گوید و علاوه بر آن سخن خود را به عمل به آن فرمایشات همراه سازد. که علم بدون عمل نه تنها هیچ ثمری ندارد، بلکه بر طبق فرمایش وجود مبارک رسول خدا صلی الله علیه و آله، مخرب نیز هست: «من عمل علی غیر علم کان ما یفسد اکثر مما یصلح »( اصول کافی :1/94 باب فضل العلم ح3 ) کسی که عمل به غیر علمش کند، فسادش از اصلاحش بیشتر است.
4- اخلاص :
آن که دغدغه ترویج محاسن کلام اهل بیت را دارد، نباید در قبال ترویج آن، توقعات مادی و مقام و شهرت داشته باشد. جبرئیل در پاسخ پرسش پیامبرصلی الله علیه و آله، از اخلاص فرمود : مخلص کسی است که از مردم هیچ نخواهد تا بدان دست یابد. هرگاه بدان دست یافت، خشنود شود. هرگاه چیزی از آن نزدش باقی ماند ، به دیگران ببخشد؛ زیرا کسی که از مخلوق چیزی نخواهد به عبودیت برای خدا اقرار کرده است . و چون به نیاز خود رسید و خشنود گشت ، از خدا خشنود شده است و خدای تبارک و تعالی از او خشنود است. و هرگاه آنچه را که برایش باقی مانده است برای خدای ببخشد به مرتبه اعتماد به پروردگارش رسیده است .
5- ورع و تقوا :
ü یا ایها الذین آمنوا ان تتّقوا الله یجعل لکم فرقانا ( انفال 29 ) ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر تقوای الهی پیشه کنید، به شما تمییز حق از باطل قرار داده می شود.
ü قال رسول الله (ص) : ازهد فیما عند الناس یحبّک الناس . ( خصال :1/61 ) عدم چشم داشت به مردم، محبت آنان را نسبت به انسان زیاد می کند.
6- ساده زیستی :
امام صادق (ع) : اذا رأیتم العالم محبا لدنیاه فاتهموه علی دینکم فان کل محب لشیء یحوط ما احب ( اصول کافی 1/97 باب فضل العلم ح 4 ) هنگامی که عالم دنیا دوستی را دیدید، از او بر دین خود بهراسید، که هر کس در تسلط چیزی است که آن را دوست می دارد.
7- آراستگی ظاهر :
در مورد آراستگی ظاهر، به چند نکته باید توجه داشت :
1- لباس باید متناسب با شأن، مقام و موقعیت اجتماعی شخص باشد.
2- پوشاک گرانبها و فاخر، جز این که وسیله نمایش و فخر فروشی باشد ثمری ندارد و بیشتر سبب ایجاد فاصله و شکاف روحی – روانی میان فرد و سایرین می شود.
3- آنچه در پوشیدن لباس، مهم است، پاکیزگی و تمیز بودن است نه نو بودن .
برخی از اصحاب نبی مکرم اسلام می گویند: هرگاه از مسیری می گذشت، چنان بوی خوش عطرش در فضا می پیچید که اگر کسی بعد از مدتی از آنجا می گذشت، می فهمید که پیغمبر اکرم (ص) از آنجا گذر کرده است. ( الشفا بتعریف حقوق المصطفی ، ج1 ، ص 65 )
8- شجاعت :
گهگاه ممکن است به دلیل نبود شهامت در ترویج دین، حقیقت، فدای مصلحت موهومی که در ذهن شخص و یا محیط ، او است، شود.
آیه شریفه قرآن به روشنی ما را به این موضوع رهنمون می شود: « الذین یبلّغون رسالات الله و یخشونه و لا یخشون احدا الا الله ...»( احزاب/39 ) کسانی که رسالت های الهی را به مردم می رسانند و از او واهمه دارند و از کسی جز او واهمه ندارند.
دفاع و حراست از دین نیاز به شجاعت دارد. اذا ظهرت البدع فی امّتی فلیظهر العالم علمه فمن لم یفعل فعلیه لعنة الله » ( اصول کافی:1/105باب فضل العلم ) اگر بدعت در دین آشکار شود و شخص آگاه، آگاهی خود را افشا نکند، لعنت خدا شامل او می شود.
9- استقامت :
گاه تنها ترویج کلام کافی نیست بلکه باید در اجرای آن نیز پافشاری کرد. رسول خدا (ص) فرمود « لقد أخفت فی الله و ما یخاف احد. و لقد اوذیت فی الله و ما یؤذی احد و لقد أتت علی ثلاثة و ما لی و لبلال طعام یأکله ذوکبد إلّا شیء یواریه إبط بلال. » آن قدر در راه خدا تحقیر شدم که کسی مانند آن تحقیر نشد و آن چنان در راه خدا آزار و اذیت دیدم که کسی اذیت ندید و مصائب و مشکلات و روزهای سختی بر من آمد که طعامی نمی یافتم تا من و بلال با آن شکممان را سیر کنیم به جز آنچه بلال اندوخته بود. ( به نقل از اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله ، سید مرتضی حسینی ، انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی ، 1385 چاپ 2 : سنن ابن ماجه :1/54ح151)

ویژگی های اجتماعی :
1- تواضع :
برخی از نشانه های تواضع :
1- نشستن در پایین مجلس : رسول خدا (ص) می فرماید: ان من التواضع لله الرضا بالدّون من شرف المجالس ( کنزالعمال :3/111ح5724)
2- ابتدای به سلام و پاسخ به آن : امام صادق (ع) : من التواضع ان تسلّم علی من لقیت . ( بحار الانوار:75/120ح9) رأس التواضع ان تبدأ بالسلام علی من لقیت و تردّ علی من سلّم علیک . ( روضة الواعظین:2/280ح1158)
3- پرهیز از خودنمایی : امیر مؤمنان علی (ع) می فرمایند: ثلاث هنّ رأس التّواضع؛ ان تبدأ بالسلام علی من لقیه و یرضی بالدّون من شرف المجلس و یکره الریاء و السمعة. ( بحار الانوار ج 75 ص701ح8506)
4- ترک جدال و مراء : امام رضا (ع) در توضیح تواضع می فرمایند: ان تترک المراءو ان کنت محقّا .
2- حسن خلق :
3- پیشگامی در امور :
یکی از مصادیق بارز پیشگامی، عمل به گفته هایی است که برآن اصرار دارید و دغدغه ترویج آن را در دل دارید.
قال الصادق (ع) : کونوا دعاة الناس بأعمالکم و لا تکونوا دعاة بالسنتکم.(قرب الاسناد ص77ح251) مردم را با عمل به حق بخوانید نه به زبان.
4- خودساختگی:
امام باقر علیه السلام، در بیان ویژگی های شیعه می فرماید: «ما شیعتنا الا من اتقی الله و اطاعه و ما کانوا یعرفون الا بالتواضع والتخشع و اداء الامانه و کثرة ذکر الله والصوم والصلاة والبر بالوالدین و تعهد الجیران من الفقراء و ذوی المسکنة والغارمین . . .» (تحف العقول، ص 295)
شیعه ما نیست جز کسی که پروای خدا دارد و او را پیروی کند، شیعه ما را نتوان شناخت جز با تواضع، افتادگی، ادای مانت بسیاری ذکر خدا، روزه، نماز، نیکی با پدر و مادر، رسیدگی به همسایگان نیازمند و مستمند و بدهکاران . . .
«یا جابر بلغ شیعتی عنی السلام و اعلمهم انه لاقرابة بیننا و بین الله عزوجل و لایتقرب الیه الا بالطاعة له، یا جابر من اطاع الله و احبنا فهو ولیینا، و من عصی الله لم ینفعه حبنا» ( بحار، ج 78، ص 183 )
ای جابر سلامم را به شیعیانم برسان و به آنان اعلام کن که میان ما و خدای عزوجل خویشاوندی نیست و کسی جز با طاعت و بندگی به او تقرب نیابد . جابر! هر که خدا را فرمان برد و ما را دوست بدارد دوست ماست و هر که نافرمانی خدا کند محبت ما به حالش سودی ندارد .
و در آخر اگر بخواهیم تمام آن چه گفتیم در یک کلام خلاصه نماییم، هیچ سخنی زیباتر از فرمایش امام صادق علیه السلام نیست که فرمودند :
«معاشر الشیعة کونوا لنا زینا و لاتکونوا علینا شینا، قولوا للناس حسنا و احفظوا السنتکم و کفوها عن الفضول و قبیح القول » (بحار، ج 11، ص 310)
ای گروه شیعیان! همواره زینت ما باشید و مایه ننگ ما نگردید، با مردم نیک سخن گویید، مراقب زبان خود باشید و آن را از گفتار بیهوده و زشت باز دارید .
در پایان ذکر نکته ای ضروری به نظر می رسد و آن این که بسیاری از شیعیان چنین دغدغه ای را دارند اما در پیاده کردن چنین وظیفه ای، به خطا می روند. یکی از آفات مهمی که در این مسیر، گریبان بسیاری را می گیرد نسبت دادن بسیاری از جملات به اهل بیت آن هم بدون سند می باشد و دیگر فهم ناصحیح برخی از جملات ایشان و نیز نظر به یکی از فرمایشات اهل بیت که در زمان معینی و مکان معینی فرموده و اگر با دیگر سخنان آنان سنجیده شود این نکته روشن خواهد شد که برخی از جملات جنبه کلی ندارد و باید به شرایط نظر انداخت. به تعبیر دیگر کسی که خود را مروج محاسن کلام اهل بیت می داند باید علاوه بر عمل، قدرت فهم کلام ایشان را به صورت صحیح داشته باشد و اگر دارای چنین قدرتی نیست همواره خود را نیازمند یاری صاحب نظران این علوم مانند مفسرین و محدثین و... بداند.